مراقبت‌های قبل از بارداری و تاثیر آن بر جنین

سلامت والدین قبل از اقدام به بارداری نقش بسیار مهمی در سلامت جنین دارد. مشاوره پزشکی پیش از بارداری می‌تواند کمک کند تا شرایط جسمی والدین به طور کامل ارزیابی شود و احتمال بروز مشکلات برای جنین به حداقل برسد. اگر شما قصد بارداری دارید، پیشنهاد می‌شود قبل از اقدام برای این مرحله، با پزشک متخصص مشورت کنید. برای دریافت مشاوره پزشکی پیش از بارداری می‌توانید با پزشکان متخصص در ارتباط باشید. عادت‌های خوب مادر، پیش از باردار شدن می‌تواند به سلامت مادر و جنین کمک کند. معمولا اولین مراجعه خانم‌های باردار به پزشک حداقل ۸ هفته بعد از انعقاد نطفه جنین صورت می‌گیرد. تا این زمان ممکن است بسیاری از مشکلات برگشت‌ناپذیر، برای جنین پیش آمده باشد، چون اغلب اعضای حیاتی جنین در چند هفته اول حاملگی شکل می‌گیرند و بیشترین ناهنجاری‌های جنینی و نقایص فیزیکی هم بین هفته دوم تا هشتم حاملگی به‌وجود می‌آیند. به همین علت اغلب زمانی که خانم باردار به پزشک مراجعه می‌کند، به قول معروف کار از کار گذشته است!

congenital anomalies

عادت‌های خوب مادر قبل از بارداری برای سلامت مادر و جنین

عادت‌های خوب مادر، پیش از باردار شدن می‌تواند به سلامت مادر و جنین کمک کند. معمولا اولین مراجعه خانم‌های باردار به پزشک حداقل ۸ هفته بعد از انعقاد نطفه جنین صورت می‌گیرد. تا این زمان ممکن است بسیاری از مشکلات برگشت‌ناپذیر، برای جنین پیش آمده باشد، چون اغلب اعضای حیاتی جنین در چند هفته اول حاملگی شکل می‌گیرند و بیشترین ناهنجاری‌های جنینی و نقایص فیزیکی هم بین هفته دوم تا هشتم حاملگی به‌وجود می‌آیند. به همین علت اغلب زمانی که خانم باردار به پزشک مراجعه می‌کند، به قول معروف کار از کار گذشته است!

اهمیت مراقبت‌های پیش از بارداری

برنامه‌ریزی برای بارداری و مراقبت‌های آن باید از ماه‌ها قبل از اقدام برای حامله شدن انجام شود. بر اساس بعضی تحقیقات، این زمان حداقل ۳ ماه است. یعنی زوج‌های جوان باید حداقل ۳ ماه قبل از اقدام به بچه‌دار شدن، فعالانه خود را برای این منظور آماده کنند. بسیاری از متخصصان معتقدند، همین تأخیر در شروع مراقبت‌ها باعث شده است که با وجود پیشرفت بسیار سریع مراقبت‌های بارداری در دو دهه اخیر، هنوز پیامدهای ناگوار حاملگی، یک مشکل عمده به حساب ‌آید. در آمریکا هر سال نزدیک به ۵۰۰ هزار کودک نارس و ۱۲۰ هزار کودک با نقایص مهم حین تولد به‌دنیا می‌آیند.

چرا بارداری باید برنامه‌ریزی‌شده باشد؟

این آمار متخصصان را بر آن داشته تا بر اهمیت حاملگی برنامه‌ریزی‌شده تأکید کنند و طرح‌ها و مجامعی برای رواج آن در بین مردم و جامعه پزشکی برگزار کنند. گفته می‌شود حدود نیمی از حاملگی‌ها ناخواسته و پیش‌بینی نشده است و این باعث می‌شود که زوج مورد نظر فرصتی برای مراقبت‌های پیش از بارداری نداشته باشند.

اهمیت مشاوره پزشک قبل از بارداری

متخصصان بر این باورند که هر بارداری، باید لزوماً برنامه‌ریزی شده باشد و با یک پزشک یا ماما در مورد آن هماهنگی شده باشد تا مراقبت‌های لازم پیش از بارداری انجام گیرد. بسیاری از مشکلات با بررسی سلامت زوجین پیش از حاملگی و توصیه آنها به داشتن روش زندگی مناسب، قابل پیشگیری هستند. برای رسیدن به سلامت پیش از تصمیم به بارداری، یک سری نکات منطقی و علمی باید رعایت شود.

ترک سیگار پیش از بارداری برای جلوگیری از مشکلات جنینی

از نظر علمی ثابت شده است که سیگار کشیدن مادر باردار رشد جنین را کند کرده و احتمال تولد نوزاد با وزن کم را تقریبا دوبرابر می‌کند. همچنین سیگاری بودن زن باردار تأثیر زیادی در سقط خودبه‌خودی، زایمان زودرس و تولد نوزاد مرده دارد. سرویس سلامت عمومی آمریکا تخمین زده است که اگر همه زنان حامله در این کشور دست از سیگار کشیدن بردارند، میزان مرده‌زایی تا ۱۱ درصد و میزان مرگ نوزادان تا ۵ درصد کاهش می‌یابد. به همین علت متخصصان توصیه می‌کنند، اگر تصمیم به بارداری دارید حتما پیش از اقدام به آن، اعتیاد به سیگار و سایر مواد را ترک کنید و گرنه بهتر است تا ترک کامل، بچه‌دار نشوید.

مصرف ویتامین‌های ضروری برای جلوگیری از نقایص جنینی

بر اساس تحقیقات انجام شده، کودکان زنانی که میزان کافی اسید فولیک در دوران پیش از بارداری استفاده کرده‌اند، کمتر دچار نقایص طناب نخاعی و اسپینابیفیدا (نوعی ناهنجاری مادرزادی ستون فقرات و نخاع) شده‌اند. بنابراین هر خانمی قبل از حاملگی باید قرص‌های حاوی اسید فولیک مصرف کند تا از ناهنجاری‌های بالقوه‌ای که مغز و نخاع را تهدید می‌کند، پیشگیری به‌عمل آورد. مطالعات نشان داده در صورت مصرف کافی اسیدفولیک در همه زنان در دوران قبل از بارداری و اوایل حاملگی، حدود ۷۰ درصد این نقایص دیگر رخ نخواهند داد.

congenital anomalies image

اهمیت واکسیناسیون پیش از بارداری

همه خانم‌ها قبل از حاملگی باید از نظر ایمنی نسبت به سرخجه آزمایش شوند. سرخجه یک بیماری ویروسی واگیردار است که در صورت ابتلای مادر در حاملگی، تهدیدی جدی برای جنین او خواهد بود. بنابراین باید حداقل سه ماه پیش از بارداری از نظر ایمنی نسبت به سرخچه بررسی شوند و در صورت لزوم واکسن دریافت کنند. واکسن دیگری که معمولا از آن غفلت می‌شود یادآور دیفتری-کزاز است که باید هر ۱۰ سال یک بار تزریق شود.

مشاوره ژنتیک برای بررسی سابقه بیماری‌های مادرزادی

مشاوره ژنتیک برای خانواده‌هایی که سابقه نقص لوله عصبی و یا نقایص مادرزادی قلب دارند، توصیه می‌شود. علاوه بر این، خانواده‌هایی که در آنها نشانگان داون، تی‌ساکس، بیماری خونی سلول داسی شکل و بیماری تالاسمی، هموفیلی، دیستروفی عضلانی و فیبروزکیستیک وجود دارد، نیز باید آزمایش ژنتیکی بدهند. افرادی که سابقه عقب‌افتادگی ذهنی و اختلالات نادر کروموزومی و ژنتیکی داشته‌اند نیز برای اطمینان از سلامت جنین و نوزاد آینده، لازم است از نظر ژنتیکی بررسی شوند.

اهمیت مشاوره با پزشک برای بیماران خاص قبل از بارداری

ممکن است هر زنی قبل از حاملگی دچار نوعی بیماری باشد که با شروع بارداری، بیماری‌اش تشدید شود و بر سلامت او و جنین اثر سوء بگذارد. بنابراین هر زن بیماری که تصمیم به بارداری دارد، نباید صبر کند تا بعد از حاملگی به پزشک مراجعه کند، بلکه باید از قبل با پزشک مشورت کند تا بیماری‌اش قبل از حاملگی مهار شود.

مصرف داروهای بی‌خطر قبل از بارداری

خانم‌ها باید پیش از بارداری، مصرف داروهایی را که ممکن است برای رشد و تکامل جنین مشکل ایجاد کند، قطع کنند. مثلا داروی “رآکوتان” که برای درمان جوش صورت استفاده می‌شود، می‌تواند منجر به نقایص شدید در جنین شود وحتما باید حداقل سه ماه قبل از شروع بارداری قطع شود. داروهایی مانند لووستاتین که برای کاهش کلسترول خون به‌کار می‌روند و برخی داروهای فشار خون هم بالقوه خطرناکند.

اهمیت کنترل وزن قبل از بارداری

خانم‌های چاق باید قبل از حامله شدن وزن خود را کم کنند، زیرا چاقی خطر زایمان زودرس و عوارض زایمان را افزایش می‌دهد. طبق تحقیقات، نوزادان زنان چاق، بیشتر در معرض خطر نقایص هنگام تولد مثل ناهنجاری‌های طناب نخاعی و قلب هستند.

سهم پدران در سلامت بارداری و جنین

علاوه بر تاثیر رفتار مرد در سلامت روان و جسم زن حامله، روابط شغلی مرد، مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر، بیماری‌های ژنتیکی، ایدز و بیماری‌های عفونی مقاربتی در مرد می‌تواند در سلامت مادر و جنین نقش داشته باشد. بنابراین لازم است پدران آینده هم خود را برای بارداری و مراقبت‌های آن آماده کنند.

congenital anomalies

نتیجه‌گیری

سلامت والدین قبل از بارداری یکی از اساسی‌ترین عوامل در پیشگیری از مشکلات جنینی و تضمین بارداری سالم است. اقداماتی مانند مشاوره پزشکی، برنامه‌ریزی دقیق، مصرف ویتامین‌های ضروری، و اصلاح سبک زندگی، تأثیر مستقیم بر سلامت جسمی و روانی والدین و جنین دارند. والدین با آگاهی از وضعیت سلامت خود، کنترل بیماری‌های مزمن، ترک عادات ناسالم، و انجام آزمایش‌های ژنتیکی و واکسیناسیون می‌توانند از بسیاری از ناهنجاری‌های مادرزادی جلوگیری کنند. همچنین نقش پدر در ایجاد محیطی امن و سالم برای مادر و فرزند بسیار حیاتی است. با توجه به این نکات، توصیه می‌شود زوجین پیش از اقدام به بارداری، اطلاعات لازم را از پزشکان متخصص دریافت کرده و برای فرزندی سالم و آینده‌ای روشن آماده شوند. برای شروع این مسیر می‌توانید از خدمات مشاوره پزشکی پیش از بارداری بهره‌مند شوید.