همه آزمایش ها نیاز به آمادگی قبلی ندارند اما انجام بیشتر آزمایش ها نیازمند رعایت نکاتی است که اگر به خوبی مراعات گردند موجب رسیدن به نتایج درست آزمایشگاهی می شوند. شاید پرسشی که بیش از دیگر سئوالات از سوی بیماران مطرح می شود مسئله ناشتایی است . بدیهی است که شما باید معنای دقیق ناشتا بودن را بدانید.
به طور کلی منظور از ناشتایی این است که :
• نباید طی 12 ساعت پیش از انجام آزمایش غذا بخورید.
• نباید طی 12 ساعت پیش از آزمایش، مایعات بنوشید( خوردن آب طبق رژیم عادتی هر شخص اشکال ندارد)
• نبايد طی 12 ساعت قبل از آزمايش آدامس بجويد
• نباید از شکلاتهای مختلف ، مینت ( ترکیبات نعناع دار) شربت های سینه یا قرص های نرم کننده گلو استفاده نمائید.
پس اگر آزمایشی که پزشک شما درخواست نموده نیاز به ناشتایی دارد، شما :
• می توانید در طول 12 ساعت پیش از انجام آزمایش آب بنوشید.
• باید داروهایی را که پزشک اجازه قطع مصرف آنها را صادر نکرده، مثل گذشته مصرف نمایید( اما آزمایشگاه را از مصرف آنها آگاه کنید)
• می توانید طی 12 ساعت پیش از آزمایش دندانهایتان را مسواک کنید.
نکته مهم دیگر آگاه بودن آزمایشگاه از سوابق دارویی و بیماری شماست، در صورتی که بیماری خاصی دارید یا داروی بخصوصی مصرف می کنید حتما آزمایشگاه را مطلع سازید.

نکات مهمی که باید رعایت کنید:

• شب قبل از آزمایش حداقل 8 ساعت ناشتا باشید و در طی ناشتایی از خوردن چای و قهوه پرهیز نمائید.
• پس از اینکه نمونه خون ناشتا از شما گرفته شد صبحانه معمولی که هر روز می خورید را میل نمائید.
• وقتی اولین لقمه صبحانه را خوردید ساعت را یادداشت کنید. نمونه گیری دقیقاً 2 ساعت پس از ساعت مذکور انجام می پذیرد.
• حتی الامکان صبحانه را در آزمایشگاه صرف نموده و تا زمان انجام آزمایش در آزمایشگاه منتظر بمانید.
• قبل از انجام آزمایش ( در طی مدت ناشتایی شب قبل) و در حین 2 ساعت بعد سیگار نکشید.
• در طول آزمایش ( در طی 2 ساعت) از ورزش و پیاده روی خود داری نمائید.
• آزمایش را حتماً قبل از ساعت 10 صبح شروع کنید و از انجام آن در ساعات دیرتر خودداری کنید.
• در طی دو ساعت از خوردن هر نوع خوردنی و آشامیدنی ( آب در حد متعارف اشکالی ندارد) خودداری نمائید.
• آزمایش قند ناشتا ودو ساعت پس از غذا را در یک روز انجام دهید.
(در برخی از آزمایش ها، ممکن است نیاز به ناشتایی بیشتر یا کمتر از 12 ساعت وجود داشته باشد، یا در برخی موارد دیگر باید بعضی از داروها را قطع کرد و کشیدن سیگار را متوقف نمود)

ویژه بانوان:
• پیش از انجام آزمایش ازنوشیدن مقادیر زیاد آب و سایر مایعات اجتناب نمائید.
• دست های خود را کاملاً با صابون و آب شسته و به خوبی با دستمال کاغذی خشک کنید.
• درب ظرف ادرار را با احتیاط باز کنید، بدون آن که دست شما با سطح داخلی ظرف یا درب آن تماس پیدا کند
• با یک دست چین های پوستی دستگاه تناسلی را از هم باز کرده و با دستمال یکبار مصرف اطراف مقعد و پیشابراه را از جلو به عقب تمیز کنید. این کار را دوبار و هر بار با یک دستمال جدید تکرار کنید. پس از اینکه جریان ادرار شروع شد. قسمت اولیه ادرار ( چند قطره اول) را دور ریخته و بقیه ادرار را با حجم 30 میلی لیتر ( حداقل نصف ظرف) جمع کنید. توجه داشته باشید که ظرف مذکور تحت هیچ عنوان با پوست اطراف ناحیه تناسلی تماس پیدا نکند.
• درب ظرف نمونه را بسته و آن را به آزمایشگاه تحویل دهید.

ویژه آقایان
• پیش از انجام آزمایش از نوشیدن بیش از حد مایعات اجتناب نمائید.
• دست های خود را کاملاً با آب و صابون شسته وبه خوبی با دستمال کاغذی خشک کنید.
• درب ظرف ادرار را با احتیاط باز کنید، بدون آن که دست های شما با سطح داخلی ظرف یا درب آن تماس پیدا کند.
• سر آلت را با دستمال مرطوب یکبار مصرف دوبار و هر بار با استفاده از یک دستمال جدید تمیز کنید.
• مراقب باشید که سر آلت به سطح داخلی ظرف نخورد.
• مقدار کمی از قسمت اول ادرار ( چند قطره اول) را به داخل توالت تخلیه کرده و حدود 30 میلی لیتر ( نصف ظرف نمونه) از آن را جمع کنید.
• درب ظرف نمونه را بسته و آن را تحویل آزمایشگاه دهید.
توجه داشته باشید که:
بهترین نمونه برای تشخیص عفونت های ادراری نخستین نمونه ادرار صبگاهی است.

مراجعه کننده گرامی :
در صورتی که نمونه ادرار در منزل تهیه می شود:
• حتماً پس از جمع آوری ادرار باید آن را در طبقه پائین درب یخچال قرار دهید.
• درزمان انتقال نمونه ادرار به آزمایشگاه آن را کنار یخ قرار دهید.
دستور العمل جمع آوری ادرار 24 ساعته
نمونه ادرار 24 ساعته برای تشخیص بسیاری از بیماری ها مخصوصاً بیماريهای کلیوی مورد استفاده قرار می گیرد. نمونه باید دقیقاً طی 24 ساعت جمع آوری گردد. به همین منظور گالن هایی از سوی آزمایشگاه در اختیار شما قرار می گیرد که برخی از آنها حاوی مواد نگهدارنده مایع یا جامد است . نکته مهم این است که شما نباید تحت هیچ شرایطی این مواد را خالی کرده یا آنها را بو کنید. برای جمع آوری ادرار 24 ساعته هیچگاه از ظروفی غیر از ظرف هایی که آزمایشگاه در اختیار شما قرار می دهد استفاده نکنید.
ضمنا رعایت موارد ذیل ضروری است:
• در ابتدای جمع آوری نمونه، دفع ادرار را انجام داده و آن را دور بریزید و زمان را دقیقاً یادداشت کنید ( مثلا،ً ساعت 7 صبح)
توجه 1:
آخرین نوبت دفع ادرار باید راس همان ساعتی که جمع آوری ادرار شروع شده بود. انجام و در ظرف مخصوص جمع آوری نمونه ریخته شود.
• به مدت یک شبانه روز ( 24 ساعت) یعنی تا ساعت 7 صبح فردا تمامی نوبت های دفع ادرار را در ظرف مخصوص جمع آوری کنید .
توجه 2:
درصورت امکان ادرار را مستقیماً داخل گالن نریزید واز ظرف های استریل ادرار جهت این کار استفاده نمائید.
• در طول جمع آوری ادرار باید ظرف جمع آوری دور از دسترس کودکان و در جای خنک ( ترجیحاً در یخچال) نگهداری شده و بلافاصله پس از اتمام کار به آزمایشگاه تحویل داده شود.

• شب قبل از آزمایش حداقل 8 ساعت ناشتا باشید.
• ابتدا یک نمونه خون جهت تعیین قند خون ناشتا از شما گرفته شده و سپس به ازای هر کیلو گرم وزن بدن 1/75 گرم تا حداکثر 75 گرم قند به شما داده می شود تا میل کنید.
• توجه داشته باشید که نباید هیچ ماده ای برای بهتر شدن طعم محلول قند به آن اضافه کنید. فقط می توان مقداری آبلیمو به آن اضافه نمود تا طعم آن قابل تحمل باشد. محلول قندی تهیه شده را در طی مدت 5 دقیقه به آرامی بنوشید.
• دقیقاً 2 ساعت پس از شروع مصرف محلول قند، نمونه خون از شما گرفته می شود.
• مواردی که در 5 بند آخر دستور العمل قند خون 2 ساعت پس از غذا آمده است را در این مورد نیز رعایت فرمائید.

رایج ترین کاربرد آزمایش مدفوع تشخیص انواع مختلف انگل های بیماری زا در روده است .افرادی که تحت آزمایش مدفوع قرار می گیرند، باید برای مدت 7 تا 10 روز پیش از انجام این آزمایش از درمان با روغن کرچک یا روغن ها معدنی ، بیسموت، منیزیوم، ترکیبات ضد اسهال، تنقیه با باریوم و مصرف آنتی بیوتیک ها خودداری نمايند. بهتر است این ازمایش در سه نوبت انجام شود. نمونه مدفوع باید مستقیماً در ظرفی که از طرف آزمایشگاه در اختیار بیمار قرار می گیرد. جمع آوری شود. اگر بیمار بستری است، نمونه را در یک ظرف خشک جمع آوری نموده و سپس با استفاده از چوب مخصوص ( آبسلانگ) نمونه را به ظرف برچسب دار منتقل نمائید. نمونه مدفوع نباید با ادرار یا آب آلوده شود زیرا ادرار می تواند برخی از انگل های فعال را از بین ببرد. بیماران باید نمونه جمع آوری شده را خصوصاً در موارد مشکوک به اسهال خونی بلافاصله به آزمایشگاه تحویل دهند. اگر انجام آزمایش حداکثر تا 30 دقیقه پس از جمع آوری نمونه امکان پذیر نباشد، لازم است تا نمونه در یخچال قرار داده شود.
آزمایش بررسی خون مخفی در مدفوع
گاهی اوقات خونریزی های مختصری در بخش های دستگاه گوارش اتفاق می افتد. که به علت کم بودن با چشم دیده نمی شود، بنابراین باید با روش های آزمایشگاهی تشخیص داده شود. بهتر است این آزمایش در 3 نوبت انجام شود. برای انجام این آزمایش باید نکات زیر را رعایت نمائید:
• 48-72 ساعت پیش از آزمایش و در طی دوره جمع آوری نمونه مدفوع از خوردن گوشت قرمز؛ گوشت سفید ( مرغ و ماکیان) ماهی ، شلغم، و تربچه خودداری کنید.
• مصرف قرص های آهن و فرفولیک، کپسول هماتینیک و ففول، ایندومتاسین، کلشیسین،آسپيرین ، بروفن، کورتون ها و ویتامین C باید 48ساعت پیش از انجام آزمایش قطع شود. در صورت داشتن سابقه خونریزی از لثه 48 ساعت پیش از انجام آزمایش از مسواک زدن و کشیدن نخ دندان اجتناب نمائید.
• نمونه باید سریعاً به آزمایشگاه تحویل داده شود.
• نمونه مدفوع نباید با ادرار یا سایر مواد آلوده شود.

* آزمايش هورمون هاي تيروئيد
• هرچند انجام آزمايش هورمون هاي تيروئيد نياز به رعايت محدوديت مصرف غذا و مايعات ندارد امابه علت اثري كه افزايش چربي هاي خون بر نتايج آزمايش هاي تيروئيد دارد، حداقل 3 ساعت قبل از آزمايش، غذا نخوريد، در صورت مصرف دارو حتماً بايد با پزشك مربوطه در مورد قطع يا ادامه مصرف آنها گفتگو نمائيد و آزمايشگاه را از اين موضوع مطلع كنيد.
* آزمايش پرولاكتين
پرولاكتين كه از بخشي از مغز ( هيپوفيز) ترشح مي شود هورموني است كه در طي دوره حاملگي و شيردهي 10 تا20 برابر افزايش مي يابد. انجام اين آزمايش در اختلالا ت هورموني از جمله به هم خوردن نظم عادت ماهيانه در خانم ها و نيز بيماران مشكوك به تومور هيپوفيز كمك كننده است. بيماران بايد نكات زير را پيش از انجام اين آزمايش رعايت كنند:
1- بايد حداقل 2 ساعت و حداكثر 3 ساعت بعد از بيدار شدن از خواب نمونه خون بدهند. نمونه هايي كه زودتر از اين زمان تهيه شوند افزايش ناشي از خواب را نشان خواهند داد .
2- در شب قبل از آزمايش ،‌لباس گشاد و راحت بپوشند و از پوشيدن لباس هاي تنگ خصوصاً‌درناحيه سينه وپستان ها اجتناب نمايند. 3- معاينه و نيز تحريك پستان ها طي 24 ساعت قبل موجب اشتباه در نتيجه آزمايش مي شود.
4- بيماران بايد از نزديكي و تماس جنسي در شب قبل خودداري كنند.
5- طي 12 ساعت قبل از انجام آزمايش از ورزش و فعاليت هاي شديد بدني خودداري نموده و مصرف قرص هاي ضد بارداري، كلروپرومازين و متيل دوپا را طبق نظر پزشك معالج قطع نمايند.
6- استرس در زمان انجام آزمايش خصوصاً‌ در طي 30 دقيقه پيش از آن موجب نتايج اشتباه مي شود، لذا بيماران بايد استرس خود را در زمان آزمايش به حداقل برسانند.

خوشبختانه امروزه مي توان با گرفتن مقدار كمي خون از نوزاد از وجود چند اختلال متابوليك مهم مطلع شد و پيش از اينكه اين اختلالات موجب صدمه به نوزاد شود، آن ها را بطور كامل درمان نمود.
مهمترين اين اختلالات بيماري هاي تيروئيد است.
• توجه داشته باشيد كه ظاهر سالم نوزاد خصوصاً‌در روزهاي اول تولد اين اختلالات را رد نمي كند در حال حاضر انجام تست هاي تيروئيد ، فاويسم وبيماري فنيل كتونوري در كشور الزامي است.
چند نكته مهم :
•آزمايش قند خون ناشتا را پس از 8 ساعت ناشتايي انجام دهيد ( توجه داشته باشيد كه اين مدت ناشتايي براي شب توصيه شده است)
• آزمايش تري گليسيريد ( يكي از چربي هاي خون) حداقل نياز به 12 ساعت ناشتايي دارد.
• براي انجام آزمايش نيتروژن اوره خون، 4-8 ساعت ناشتايي كافي است، بعلاوه بيمار بايد حداقل در طي 2-3 روز پيش از انجام آزمايش از مصرف غذاهاي حاوي گوشت زياد خودداري نمايد. انجام اين آزمايش در كنار آزمايش كراتينين اطلاعات دقيق تري از نحوه عملكرد كليه ها در اختيار پزشك معالج قرار خواهد داد.
• انجام آزمايش اسيد اوريك و اوره خون نياز به حداقل 8 ساعت ناشتايي دارد.
• آزمون تعيين عيار پادتن ضد ميكروب هليكوباكتر پيلوري كه يكي از عوامل مهم مولد ورم وزخمهاي معده است نياز به آمادگي خاصي ندارد اما بهتر است كه بيمار شب قبل غذاي چرب مصرف نكندزيرا افزايش چربي خون مي تواند نتيجه اين آزمايش را مخدوش كند.

قابل توجه بانوان باردار
انجام تست چالش گلوكز (GCT) كه يك تست يك مرحله ای است برای تشخيص زود هنگام ديابت حاملگی به تمامی مادران باردار در هفته 24 تا 28 حاملگی توصيه می شود.
• انجام اين آزمايش نياز به ناشتا بودن ندارد.
نحوه انجام:
- 50 گرم گلوكز خوراكی به خانم باردار داده می شود.
-دقيقا يك ساعت پس از شروع مصرف محلول قند نمونه خون از بيمار گرفته شده و ميزان قند اندازه گيری شده به عنوان GCT گزارش می شود.