رژیم غذایی مادر در دوران بارداری باید به گونهای باشد که همه مواد مغذی مورد نیاز برای رشد جنین و حفظ سلامت مادر تأمین شود. دوران بارداری یکی از حساسترین و مهمترین دورانهای زندگی هر زن است. در این دوران، تغذیه صحیح و متعادل میتواند تأثیر زیادی بر سلامت مادر و جنین داشته باشد. در کنار آن مشاوره ژنتیک نیز میتواند به بررسی وضعیت ژنتیکی خانواده پرداخته و توصیههایی برای پیشگیری از اختلالات ژنتیکی به والدین ارائه بدهد. اما بطور کلی در این مقاله فقط به اهمیت تغذیه در دوران بارداری و نکات مهم در مورد مواد غذایی مناسب برای بارداری خواهیم پرداخت.
تغذیه در دوران بارداری نه تنها بر رشد و تکامل جنین تأثیر میگذارد، بلکه بر سلامت مادر نیز نقش مهمی ایفا میکند. در واقع، انتخاب رژیم غذایی بارداری سالم میتواند از مشکلاتی مانند کمخونی، فشار خون بالا، دیابت بارداری و مشکلات دیگر جلوگیری کند. همچنین، تغذیه درست میتواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کرده و به مادر این امکان را بدهد که انرژی کافی برای انجام فعالیتهای روزانه را داشته باشد. بر اساس مطالعات، ۸۰ درصد از مشکلات به وجود آمده برای جنین در دوران بارداری، به تغذیه و رژیم غذایی مادر وابسته است. بنابراین، داشتن رژیم غذایی برای مادران باردار با استفاده از مواد غذایی غنی از ویتامینها، مواد معدنی، پروتئینها و چربیهای سالم بسیار ضروری است.
در گذشته، باور بر این بود که خوراک زن حامله باید دو برابر غذاهای معمولی باشد. البته درست است که زن حامله به مقدار بیشتری غذا احتیاج دارد، اما مقدار غذا باید متناسب و با دقت تنظیم شود. خوراک روزانه مادر باردار نباید از حد معینی فراتر رود، زیرا مصرف بیش از حد غذا میتواند به جای سود، آسیبهایی به بدن وارد کند. مهمترین نکته این است که اهمیت و ارزش غذا بستگی به نوع آن دارد نه به مقدار آن. در این مقاله به بررسی تغذیه مناسب برای دوران بارداری و رژیم غذایی سالم مادران باردار خواهیم پرداخت و نکاتی را ارائه میدهیم که به سلامت مادر و جنین کمک خواهد کرد.
در آماده شدن برای بارداری و دوران بارداری، باید رژیمی شامل انواع مواد مغذی و ویتامینها انتخاب شود که نیازهای مادر و جنین را تأمین کند. مصرف مواد غذایی از گروههای مختلف برای حفظ سلامت بدن ضروری است. در اینجا به گروههای مختلف غذایی که باید در رژیم مادران باردار گنجانده شوند، اشاره میکنیم.
شیر از مهمترین مواد غذایی برای مادران باردار است. این نوشیدنی طبیعی حاوی کلسیم، فسفر، و ویتامینهای A و B است که برای استخوانبندی و دندانهای جنین ضروری است. مصرف یک لیتر شیر در روز میتواند تأثیر زیادی بر سلامت مادر و جنین بگذارد. همچنین، مادران باردار باید از مصرف محصولات لبنی کمچرب استفاده کنند.
سبزیها و میوهها منابع غنی از ویتامینها و مواد معدنی هستند. سبزیهای برگ سبز تیره مانند اسفناج و گلکلم منابع عالی از اسید فولیک هستند که برای رشد سیستم عصبی جنین، خصوصاً در ماههای اول بارداری، حیاتی است. همچنین، مصرف میوهها و سبزیها میتواند از بروز یبوست در دوران بارداری جلوگیری کند و در زیبایی پوست مادر و جنین تأثیرگذار باشد.
گوشت سفید و قرمز، به ویژه مرغ و ماهی، منابع خوبی از پروتئین هستند که برای ساختن بافتهای بدن مادر و جنین ضروریاند. تخممرغ نیز منبع غنی از آهن و ویتامین است که در پیشگیری از کمخونی در دوران بارداری بسیار مهم است.
نانهای سبوسدار، حبوبات مانند عدس و نخود، و جوانه گندم از منابع مهم ویتامینهای گروه B هستند که برای سیستم عصبی مادر و جنین مفید هستند. این مواد غذایی به بهبود عملکرد گوارش و تقویت انرژی بدن کمک میکنند.
چربیها برای جذب ویتامینهای A، D، E و K ضروری هستند. کره گیاهی و کره حیوانی به مقدار مناسب میتوانند به رژیم غذایی مادر باردار اضافه شوند.
مقدار مناسب غذا در دوران بارداری موضوعی بسیار مهم است. رژیم غذایی متعادل برای دوران بارداری باید شامل مقدار کافی از تمام گروههای غذایی باشد. در این رژیم باید ویتامینها و مواد معدنی مانند کلسیم، آهن، ویتامین C و اسید فولیک تأمین شوند تا هم سلامت مادر و هم سلامت جنین تضمین شود. مصرف مواد غذایی تازه و طبیعی مانند سبزیجات، میوهها و حبوبات به تأمین این نیازها کمک میکند.
رژیم غذایی مناسب بر سلامت جنین تاثیرات مستقیمی دارد. ویتامینها و مواد معدنی به رشد سالم اعضای جنین کمک کرده و از بروز مشکلات مادرزادی جلوگیری میکنند. برای مثال، مصرف کافی آهن و کلسیم در دوران بارداری میتواند از بروز کمخونی و مشکلات استخوانی جلوگیری کند. همچنین، مصرف کافی اسید فولیک در ماههای اول بارداری، خطر نقص لوله عصبی در جنین را کاهش میدهد.
در دوران بارداری باید به برخی نکات تغذیهای توجه ویژهای داشت:
خوردن غذاهای تازه و طبیعی: بهتر است مادران باردار از مصرف غذاهای فرآوریشده مانند فستفودها و مواد شیرین مصنوعی پرهیز کنند و به جای آن سبزیجات تازه و میوههای طبیعی مصرف کنند.
تنظیم وعدههای غذایی: تقسیم وعدههای غذایی به ۳ وعده اصلی و ۲ یا ۳ میانوعده در طول روز به حفظ سطح انرژی کمک میکند.
پرهیز از غذاهای پرچرب و سرخکردنی: چربیها باید در رژیم غذایی مادر باردار به اندازه مصرف شوند و از خوراکیهای سرخشده و شیرینیهای مصنوعی دوری شود.
مشاوره ژنتیک میتواند به مادران باردار کمک کند تا اطلاعات دقیقی در مورد سلامت جنین و خطرات احتمالی بیماریهای ارثی کسب کنند. در این مشاوره، متخصصین به بررسی وضعیت ژنتیکی خانواده پرداخته و توصیههایی برای پیشگیری از اختلالات ژنتیکی به والدین ارائه میدهند.
رژیم غذایی مادر در دوران بارداری نقش بسیار مهمی در سلامت مادر و جنین دارد. رعایت یک رژیم غذایی متعادل و سالم شامل مواد مغذی از گروههای مختلف غذایی میتواند از بروز بسیاری از مشکلات پیشگیری کرده و به رشد و توسعه جنین کمک کند. همچنین، مشاورههای ژنتیک میتوانند اطلاعات مهمی را برای داشتن یک بارداری سالم در اختیار والدین قرار دهند.
بنیاد پیشگیری از معلولیت های مادرزادی و ژنتیک خراسان رضوی به همت خیرین و مساعدت سازمان بهزیستی در تیر ماه سال 1388، با هدف کاهش معلولیت در جامعه در شهر مقدس مشهد تاسیس گردید. خیرین بنیاد در عملی کم سابقه درسطح کشور پس از پژوهشها و تحقیقات به عمل آمده جهت سرمایه گذاری در امور خیر مانـــدگار به این نـــتیجه رسیدند کـه جــهت پیــــشگیری از مــــعلولیتهای مــــادرزادی بنیاد یاد شده را تاسیس نمایند.