فلج مغزی به آن دسته از اختلالاتی می‌گویند که در اوائل زندگی در مغز پدید می‌آید و منجر به از دست رفتن کنترل حرکات جسمانی میشود. در برخی از کودکان، آسیب مغزی در دوران حاملگی اتفاق می‌افتد و در بعضی‌ها بهنگام زایمان سخت بوجود می‌آید و به همین دلیل جنین ممکن است دچار کمبود اکسیژن شود. همچنین ممکن است فلج مغزی بعلت مشکلات شدید تنفسی در نوزادان نارس بوجود می‌آید که در این مورد خونریزی داخل مغزی و کمبود اکسیژن به ایجاد آن کمک می‌کنند.

از دیگر اتفاقاتی که کمتر روی میدهند ولی می‌توانند به بخشهایی از مغز که مسئول کنترل حرکات هستند آسیب برسانند و موجب فلج مغزی بشوند ضربه‌های وارده به سر و مننژیت می‌باشد از آنجایی که مراکز پیچیده‌تر کنترل ارادی در مغز در ماههای اول زندگی کودک نقشی ایفاء نمی‌کنند فلج مغزی بهنگام تولد علائمی از خود نشان نمی‌دهد.

ولی بعد از نه ماه ممکن است علائم آن در کودک از قبیل دیر نشستن، نااستواری بدن و ناتوانی در گرفتن اشیاء بچشم آید. فلج مغزی می‌تواند بر دست و پای یکطرف، هر دو پا و بازوها، و یا همه آنها به همراه تنه اثر بگذارد. اگر چه راه افتادن به تأخیر می‌افتد اما معمولاً امکان‌پذیر است. اگر دستها و پاها خشک شوند و به اشکال هندسی مشخصی در آیند اصطلاحاً می‌گویند کودک دچار حالت اسپاستیک Spastic اندام‌ها است. اگر دچار حرکات پیچشی و غیرارادی و بدون هدف در اندامها باشد به آن آتتوز (Athetosis) می‌گویند فلج مغزی یک بیماری پیشرونده که همچنان رو به وخامت برود نیست. همچنین در کودکان مبتلا به فلج مغزی، هوش طبیعی و توانائیهای عادی اجتماعی معمولاً از دست نمی‌رود.

علایم شایع
تعداد و شدت علایم زیر در کودکان دچار فلج مغزی ، کاملاً متغیر است :
– بروز مشکل در مکیدن نوک پستان یا شیشه شیر در همان اوایل شیرخوارگی
– فقدان توان عضلانی طبیعی (در مراحل اولیه)
– کندی رشد و نمو (راه رفتن ، صحبت کردن)
– سفتی و اسپاسم عضلات (در مراحل بعدی)
– درجات متغیری از عقب ماندگی ذهنی
– مشکل در هماهنگی و تعادل بدن
– کری
– ژست های غیرطبیعی بدن
– لوچی
– حرکات بی هدف بدن
– تشنج

علل
وجود نقایصی در مغز و نخاع . علت بروز این نقایص غالباً ناشناخته است . در ۹۰% از موارد، آسیب قبل از تولد یا به هنگام تولد رخ می دهد. دلایل شناخته شده عبارتند از:

وارد آمدن صدمه به هنگام تولد، از جمله کمبود اکسیژن به مدت طولانی 
بروز یک عفونت در مادر در زمان حاملگی ، که به جنین داخل رحم انتقال یابد؛ به خصوص سرخچه
مننژیت یا آنسفالیت در شیرخوارگی یا کودکی
عوامل افزایش دهنده خطر
نارس بودن
مصرف الکل در زمان حاملگی
بروز تشنج در مادر در زمان حاملگی
زایمان چند قلویی

پیشگیری
ترتیبات مراقبت مناسب را در زمان حاملگی ، شروع درد زایمانی ، و زایمان فراهم آورید.
در زمان حاملگی ، رژیم غذایی طبیعی و متعادل داشته باشید.
در زمان حاملگی ، بدون مشورت با پزشک خود هیچ دارویی مصرف نکنید. به هیچ عنوان الکل ننوشید.
در زمان حاملگی ، از افراد بیمار و مبتلا به عفونت دوری گزینید.

عواقب مورد انتظار
شدت این نوع اختلال در کودکان بسیار متغیر است . امکان دارد کودک دچار فلج مغزی ، علی رغم ناتوانی عضلانی شدید، بسیار با هوش باشد. از بسیاری از کودکان دچار فلج مغزی می توان در محیط گرم خانه نگهداری کرد. آن دسته از کودکانی که اختلال خفیف تری دارند می تواند یک زندگی پربار و تقریباً طبیعی داشته باشند. اما کودکانی که اختلال شدید دارند ممکن است نیازمند مراقبت مخصوص باشند.
درمان
– هیچ راه معالجه ای وجود ندارد. اما با درمان مناسب می توان به این کودکان کمک کرد.
– روان درمانی یا مشاوره برای کمک به خانواده کودک برای پذیرش وضعیت کودکشان و کمک کردن به وی برای دستیابی به حداکثر توانایی خود
– جراحی برای تصحیح مشکلات عضلانی و بدشکلی های مربوطه (گاهی)
– مراقبت در مکان مخصوص نگهداری درازمدت کودکان دچار فلج مغزی شدید (گاهی)
– با توجه به این که تشخیص زودهنگام مهم است ، کودک خود را مرتب برای چکاب پیش پزشک ببرید. تشخیص ندادن فلج مغزی ممکن است باعث شود کودک فرصت وارد شدن به برنامه های مخصوص برای به حداکثر رساندن رشد و نمو را از دست دهد.
– همواره در مورد خود و کودک تان دید مثبت داشته باشید. گاهی نتایج دور از انتظار و خوبی به دست می آید.
– با دیگر والدینی که کودکانشان فلج مغزی داشته اند مشورت کنید و از آنها راهنمایی و کمک بخواهید.
– در مورد برنامه های آموزشی و فیزیوتراپی مخصوص این کودکان و نیز گروه های حمایتی تحقیق به عمل آورید تا بتوانید به بهترین درمان دسترسی داشته باشید و توانایی های کودکتان را به حداکثر برسانید.

داروها
امکان دارد داروهای ضدتشنج برای کنترل تشنج ضروری شوند.
امکان دارد شل کننده های عضلانی برای رفع اسپاسم تجویز شوند.

فعالیت
کودکتان را تشویق کنید تا هر چقدر می تواند فعالیت داشته باشد.
با انجام فیزیوتراپی ، کار درمانی ، گفتار درمانی ، و استفاده از وسایل مخصوص می توان به کودک کمک کرد تا به حداکثر توانایی ممکن دست یابد.

رژیم غذایی
هیچ رژیم خاصی توصیه نمی شود. یبوست شایع است و شاید نیاز به نرم کننده های مدفوع وجود داشته باشد.

در این شرایط به پزشک خود مراجعه نمایید
اگر شما در مورد رشد و نمو کودک خود دچار شک شده اید یا به فلج مغزی مشکوک هستید.